ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ

Honeymoon romantic couple in love holding hands walking on beaut

Ο θυρεοειδής αδένας

Ο θυρεοειδής είναι ένας μικρός αδένας με σχήμα σαν πεταλούδα με ανοιγμένα τα φτερά της και πρώτο-περιγράφηκε από τον Έλληνα ιατρό Γαληνό. Βρίσκεται στο λαιμό μπροστά, ακριβώς κάτω από το μήλο του Αδάμ, “αγκαλιάζοντας” από μπροστά και πλάγια την τραχεία (1). Ο θυρεοειδής αδένας είναι ο μεγαλύτερος ενδοκρινής αδένας στον άνθρωπο και όμως ζυγίζει μόνο 20-25 γραμμάρια. Από το μέγεθός του δεν μπορεί κανείς να φανταστεί το πόσο σημαντικός είναι ο θυρεοειδής για τη σωστή λειτουργία όλου του οργανισμού.

Ο θυρεοειδής ρυθμίζει βασικά την παραγωγή, χρήση και αποθήκευση ενέργειας σε όλο το σώμα (διαδικασίες που είναι γνωστές σαν μεταβολισμός) και είναι σαν τον θερμοστάτη για όλα τα κύτταρα του οργανισμού. Έτσι προβλήματα με τον θυρεοειδή μπορεί να επηρεάσουν πάρα πολλές πλευρές της ζωής μας.

Τα προβλήματα με τον θυρεοειδή είναι πάρα πολύ κοινά, πάνω από το 10% του πληθυσμού, με τις γυναίκες να υπερισχύουν κατά 8 με 10 φορές. Στην Ελλάδα τα προβλήματα θυρεοειδούς είναι πολύ συχνά. Το 70% των γυναικών θα παρουσιάσει κάποια στιγμή στη ζωή τους πρόβλημα θυρεοειδούς.

Ο θυρεοειδής επηρεάζει πάρα πολλούς ανθρώπους με πάρα πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Οι βασικές διαταραχές του θυρεοειδή διαιρούνται σε μορφολογικές και λειτουργικές. Στις πρώτες είναι οι ανατομικές διαταραχές, όπως η βρογχοκήλη (κάθε διόγκωση του θυρεοειδή αδένα), οι όζοι του θυρεοειδή (τοπικές διογκώσεις του αδένα) και τα νεοπλάσματα του θυρεοειδή (καλοήθη και κακοήθη). Στις δεύτερες υπάγονται ο υποθυρεοειδισμός, ο υπερθυρεοειδισμός και οι θυρεοειδίτιδες. Πολύ συχνά τα προβλήματα εμφανίζονται μετά από έντονο σωματικό ή ψυχικό στρες.

Οι διαταραχές του θυρεοειδούς: Η κληρονομική προδιάθεση και η μόλυνση του περιβάλλοντος είναι οι κυριότεροι παράγοντες που διαταράσσουν τη σωστή λειτουργία του θυρεοειδούς. Αν κάποιος πάσχει από κάποια διαταραχή του θυρεοειδούς, κάθε ένα από τα παιδιά του έχει 50% πιθανότητες να παρουσιάσει κάποια στιγμή στη ζωή του πρόβλημα θυρεοειδούς. Τοξικές χημικές ενώσεις βρίσκονται παντού λόγω της αυξημένης μόλυνσης του περιβάλλοντος. Οι χημικές αυτές ενώσεις διαταράσσουν το ορμονικό σύστημα και αποκαλούνται ενδοκρινικοί διαταράκτες (2). Μπορούμε να πάρουμε αυτές τις ουσίες από τρόφιμα και τις συσκευασίες τους, φαρμακευτικά σκευάσματα, φυτοφάρμακα, λιπάσματα, καθαριστικά για το σπίτι, καλλυντικά, πλαστικά (ακόμα και μπουκάλια νερού), αντηλιακά, και από χημικά που χρησιμοποιούνται σε πολλά σχολικά είδη.

Υπογονιμότητα

Όταν ένα ζευγάρι έχει ελεύθερες επαφές, οι πιθανότητες να πετύχει μια εγκυμοσύνη μέσα στους πρώτους 4-5 μήνες είναι 50%. Από κει και πέρα, το ποσοστό των ζευγαριών που συλλαμβάνει, μειώνεται σταδιακά κάθε μήνα. Το 70% θα συλλάβει μέσα στους πρώτους 9 μήνες και το 85% μέσα στο πρώτο χρόνο.

Υπογονιμότητα θεωρείται η αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης, με τακτικές επαφές χωρίς προφυλάξεις, μέσα σε 12 μήνες για ένα ζευγάρι με ηλικία της γυναίκας κάτω από 30 ετών, ή 6 μήνες για ένα ζευγάρι με ηλικία της γυναίκας πάνω από 30 ετών. Υπολογίζεται, βάσει των περισσοτέρων μελετών, ότι προβλήματα γονιμότητας επηρεάζουν το 15% με 20% όλων των ζευγαριών που προσπαθούν να πετύχουν εγκυμοσύνη.

Σωστή αντιμετώπιση της υπογονιμότητας ενός ζευγαριού είναι να αξιολογούνται και οι δύο σύντροφοι ταυτόχρονα, εφ’ όσον το πρόβλημα του ενός επηρεάζει και τον άλλο. Η αξιολόγηση πρέπει να γίνεται άμεσα, πριν περάσουν οι 6 με 12 μήνες, όταν υπάρχουν γνωστοί παράγοντες κινδύνου στον ένα ή τον άλλο σύντροφο, μεγαλύτερη ηλικία της συντρόφου από 35 ή του συντρόφου από 45.

Η συμμετοχή του γυναικείου και του ανδρικού παράγοντα στη δυσκολία επίτευξης εγκυμοσύνης είναι απόλυτα μοιρασμένη. Από τα 100 ζευγάρια με πρόβλημα γονιμότητας, στα 30% βρίσκουμε αποκλειστικά πρόβλημα στη σύντροφο, στα 30% βρίσκουμε αποκλειστικά πρόβλημα στο σύντροφο, στα 30% βρίσκουμε προβλήματα και στους δύο, ενώ στο 10% δεν υπάρχει προφανής αιτία και χρειάζονται πιο ειδικές εξετάσεις.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι, με την πρόοδο της έρευνας και της τεχνολογίας που πλέον διαθέτουμε, μπορούμε να βρίσκουμε σχεδόν πάντοτε ποια είναι η αιτία που ένα ζευγάρι δεν μπορεί να συλλάβει ή έχει αποβολές. Συνήθως, συνυπάρχουν περισσότεροι του ενός παράγοντες.

Η ακριβής διάγνωση, πριν από οποιαδήποτε διαδικασία, είναι πολύ σημαντική. Μόνο δίνοντας στη συνέχεια τη σωστή θεραπεία και εφαρμόζοντας τη κατάλληλη τεχνική, μπορούμε να έχουμε τα αποτελέσματα που επιθυμούμε.

Διαταραχές θυρεοειδούς και γονιμότητα

Μέχρι το 1979 πιστεύαμε ότι ο θυρεοειδής δεν επηρεάζει τη λειτουργία των ωοθηκών, των όρχεων και των επινεφριδίων. Τότε δημοσιεύσαμε, για πρώτη φορά παγκοσμίως, την επίδραση των θυρεοειδικών ορμονών στους όρχεις και τα επινεφρίδια (3). Από τότε και μέχρι σήμερα, χιλιάδες μελέτες έχουν αναδείξει τη σημασία των ορμονών του θυρεοειδούς στη λειτουργία των ωοθηκών και των όρχεων, και την επίδραση στη γονιμότητα.

Υπερθυρεοειδισμός: Όταν ο θυρεοειδής λειτουργεί υπερβολικά αυτό λέγεται υπερθυρεοειδισμός ή νόσος του Graves’. Στον υπερθυρεοειδισμό το σώμα λειτουργεί πολύ πιο γρήγορα και καταναλώνει πολύ περισσότερη ενέργεια. Πρόκειται για πάθηση που δείχνει “προτίμηση” στο γυναικείο φύλο καθώς παρουσιάζει δεκαπλάσια συχνότητα στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες. Αντίστοιχα, αλλά ηπιότερα συμπτώματα, μπορεί να προκαλούνται και από έναν όζο που υπερλειτουργεί (τοξικό αδένωμα).

Μπορεί να αισθάνεται κανείς συνέχεια πολύ πιο ζεστός από ότι οι άλλοι, να ιδρώνει, να αισθάνεται νευρικότητα, κούραση και να χάνει βάρος χωρίς να κάνει δίαιτα. Αυτά τα συμπτώματα αναφέρονται εδώ.

Ο υπερθυρεοειδισμός προκαλεί διαταραχές της ωορρηξίας, απώλεια εγκυμοσύνης στα αρχικά της στάδια και αυξάνει τη ποσότητα του αίματος της περιόδου (4).

Στον άνδρα ο υπερθυρεοειδισμός προκαλεί ελάττωση του αριθμού, της κινητικότητας και της μορφολογίας των σπερματοζωαρίων, μαζί με μια συνολική μείωση του όγκου του σπέρματος.

Υποθυρεοειδισμός: Όταν ο θυρεοειδής δεν παράγει όλες τις ορμόνες που χρειάζεται ο οργανισμός αυτό λέγεται υπολειτουργία του θυρεοειδούς ή υποθυρεοειδισμός.

Τα συμπτώματα που μπορεί κάποιος να αντιληφθεί είναι να αισθάνεται κουρασμένος, άκεφος και χωρίς πολύ ενεργητικότητα, να αισθάνεται ότι μονίμως κρυώνει περισσότερο από τους άλλους ανθρώπους και ότι μπορεί να βάζει εύκολα βάρος χωρίς να μπορεί να χάσει. Αυτά τα συμπτώματα αναφέροντα εδώ.

Ο υποθυρεοειδισμός προκαλεί και ψυχολογικές διαταραχές όπως αδυναμία συγκέντρωσης, γρήγορη πνευματική κόπωση, έλλειψη ενδιαφέροντος στις προσωπικές σχέσεις και κατάθλιψη.

Ο υποθυρεοειδισμός προκαλεί διαταραχές στη συχνότητα της περιόδου και της ωορρηξίας, προβλήματα στην εμφύτευση του εμβρύου και αποβολές (ή παλίνδρομο) στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.

Η εξωσωματική επηρεάζει σημαντικά τη λειτουργία του θυρεοειδούς καθώς αυξάνονται τα επίπεδα των οιστρογόνων. Είναι σημαντικό στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας να ελέγχονται συχνά οι θυρεοειδικές ορμόνες και να προσαρμόζεται η αγωγή. Ο υποθυρεοειδισμός μειώνει την επιτυχία της εξωσωματικής γιατί επηρεάζει την ποιότητα των ωαρίων.

Στους άνδρες προκαλεί διαταραχές στύσης και ελάττωση κυρίως της φυσιολογικής μορφολογίας του σπέρματος (5).

Αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα HASHIMOTO: Είναι η πιο συχνή θυρεοειδίτιδα και η κύρια αιτία υποθυρεοειδισμού. Ο οργανισμός αναπτύσσει αντισώματα κατά δύο στοιχείων του θυρεοειδούς, τη θυρεοσφαιρίνη (anti-Tg) και τη θυρεοειδική υπεροξειδάση (anti-TPO), σημαντικά και τα δύο για τη φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς.

Η παρουσία θυρεοειδικών αυτοαντισωμάτων συνδέεται άμεσα με προβλήματα γονιμότητας και πρώιμες αποβολές επηρεάζοντας τη διέγερση του θυρεοειδούς από την χοριακή γοναδοτροπίνη και δρώντας τοξικά στα κοκκιώδη κύτταρα των ωοθηκών. Κάποιες μελέτες θεωρούν επίσης ότι αποτελούν δείκτη γενικότερων ανοσολογικών προβλημάτων που συνδέονται με τη γονιμότητα.

Υποκλινικός υποθυρεοειδισμός: Είναι μια κατάσταση του οργανισμοί όπου ενώ δεν υπάρχουν κλινικά συμπτώματα υποθυρεοειδισμού και οι τιμές των Τ3 και Τ4 είναι φυσιολογικές στο αίμα, η TSH είναι στα ανώτερα φυσιολογικά όρια ή λίγο πιο πάνω. Είναι μια ηπιότερη μορφή υποθυρεοειδισμού και μπορεί να μην χρειάζεται να αντιμετωπιστεί εφ’ όσον δεν υπάρχει προοπτική εγκυμοσύνης.

Αναφορικά με την εγκυμοσύνη, οι κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Ένωσης Θυρεοειδούς και Αμερικανικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας είναι ξεκάθαρες (6). Τα φυσιολογικά όρια της TSH στην εγκυμοσύνη είναι 0,1 έως 2,5 mIU/L για το πρώτο τρίμηνο, 0,2 έως 3,0 mIU/L για το δεύτερο τρίμηνο και 0,3 έως 3,0 mIU/L για το τρίτο τρίμηνο.

Πρόσφατα, υπάρχει μεγάλη διαμάχη στην ιατρική κοινότητα εάν οι λεπτές ανωμαλίες της λειτουργίας του θυρεοειδούς στον υποκλινικό υποθυρεοειδισμό σχετίζονται πραγματικά με προβλήματα γονιμότητας και αποβολές, και εάν η θεραπεία με θυροξίνη (T4, νατριούχο λεβοθυροξίνη), μειώνει αυτά τα συμβάντα (7). Ειδικότερα, σε γυναίκες που προσπαθούν για εγκυμοσύνη, αν πρέπει να ξεκινούν θεραπεία με θυροξίνη όταν η TSH είναι μεγαλύτερη από 2,5 ή από 4 mIU/L. Δεν υπάρχουν πραγματικά μεγάλες κλινικές μελέτες που να εξετάζουν εάν η θεραπεία με θυροξίνη βελτιώνει τα αποτελέσματα για γυναίκες με πρόβλημα γονιμότητας.

Η Αμερικανική Ένωσης Θυρεοειδούς έχει εκδώσει σύσταση για χορήγηση θυροξίνης σε γυναίκες που προσπαθούν για εγκυμοσύνη με σκοπό να αποτρέψει την εξέλιξη του υποκλινικού σε πραγματικό υποθυρεοειδισμό μετά την επίτευξη της εγκυμοσύνης (8).

Η Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής, με τα μέχρι τώρα δεδομένα, προτείνει για γυναίκες που προσπαθούν για εγκυμοσύνη τη χορήγηση θυροξίνης όταν η TSH είναι πάνω από 4 mIU/L ή όταν η TSH είναι πάνω από 2,5 mIU/L και συνυπάρχουν θετικά αντιθυρεοειδικά αντισώματα (9).

Προτεινόμενη θεραπεία διαταραχών θυρεοειδούς Επομένως, με τα μέχρι σήμερα κλινικά δεδομένα, προτείνουμε τη χορήγηση θεραπείας σε γυναίκες με προβλήματα γονιμότητας, όπως φαίνεται στο διπλανό θεραπευτικό αλγόριθμο. Χορηγούμε θεραπεία με αντιθυρεοειδικά φάρμακα στις περιπτώσεις υπερλειτουργίας του θυρεοειδούς και θυροξίνη εάν η TSH είναι πάνω από 2,5 mIU/L ή εάν συνυπάρχουν θετικά αντιθυρεοειδικά αντισώματα. Άλλωστε, η χορήγηση μικρών δόσεων θυροξίνης με στόχο τη μείωση της TSH από 4,0 σε 2,5 mIU/L δεν έχει καμία παρενέργεια σε γυναίκες που προσπαθούν για εγκυμοσύνη και θα μπορούσε να είναι όφελος μόλις εμφανιστεί η εγκυμοσύνη.

Συστάσεις

Είναι πολύ σημαντικό εάν προσπαθείτε για εγκυμοσύνη ή αντιληφθήκατε ότι είστε έγκυος, να κάνετε έλεγχο του θυρεοειδούς. Ο σωστός έλεγχος περιλαμβάνει υπερηχογράφημα θυρεοειδούς, μέτρηση ελεύθερης Τ4, ελεύθερης Τ3 και αντιθυρεοειδικά αντισώματα.

Διαταραχές του θυρεοειδούς μπορούν να δυσκολέψουν τη γονιμότητα, αλλά θεραπεύονται. Να θυμάστε ότι κάθε περίπτωση είναι ατομική. Ο ειδικός θα σας κατευθύνει σε μια προσέγγιση προσαρμοσμένη σ’ εσάς και τις ανάγκες σας.

Περισσότερες πληροφορίες